De afgelopen vijftig jaar is de arbeidsproductiviteit aanzienlijk gestegen en in deze periode zelfs meer dan verdubbeld. De grootste stijging vond plaats tussen 1974 en 2013, maar in de afgelopen tien jaar is deze groei vertraagd. Deze vertraging is zichtbaar in de meeste bedrijfstakken, blijkt uit een analyse van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In 2023 daalde de arbeidsproductiviteit zelfs met 1,3 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Volgens het CBS is dit de op één na grootste daling van de arbeidsproductiviteit in de afgelopen vijftig jaar. Alleen tijdens de financiële crisis in 2009 was de daling groter, met 2,2 procent.
Wat is arbeidsproductiviteit?
Bijna alle bedrijfstakken kampen momenteel met een daling van de arbeidsproductiviteit, maar wat houdt arbeidsproductiviteit precies in?
Arbeidsproductiviteit is de gemiddelde output van één werknemer in een bepaalde periode. Hoe meer een werknemer in die periode produceert, hoe productiever hij of zij is. Productiviteit kan worden gemeten door te kijken naar de hoeveelheid producten of diensten die door één werknemer in een bepaalde tijdsperiode – bijvoorbeeld een uur, dag, of jaar – worden geproduceerd.
Arbeidsproductiviteit is een cruciale factor omdat het aangeeft hoe goed een bedrijf kan concurreren met andere bedrijven. Het biedt inzicht in de economische groei en de welvaart van een organisatie. Een hogere arbeidsproductiviteit betekent dat een ondernemer zijn arbeid efficiënt inzet en dus economisch gezond is.
Oorzaken van de dalende arbeidsproductiviteit
Het CBS stelt: “Hoe groter het aandeel zelfstandigen in een bedrijfstak, hoe lager de productiviteitsgroei.” Er is nog geen directe causale relatie vastgesteld tussen de toename van zelfstandigen en de lage productiviteitsgroei van de laatste jaren, maar uit eerder onderzoek van Staat van het MKB bleek wel dat zzp’ers gemiddeld minder productief zijn dan grotere bedrijven. Werknemers in vaste dienst kunnen zich vaak specialiseren in een specifiek vakgebied binnen een organisatie en hebben vaker toegang tot geavanceerde middelen, trainingen en een ondersteunend netwerk, wat hun productiviteit in dat vakgebied kan verhogen. Zzp’ers zijn daarentegen breder inzetbaar, maar dit kan leiden tot een minder diepgaande specialisatie, wat in sommige gevallen de productiviteit verlaagt. Volgens het CBS dragen verschillende onderzoeksresultaten bij aan de veronderstelling dat de lagere productiviteit van zzp’ers doorwerkt in de lagere productiviteit van de bedrijfstakken waarin zij actief zijn.
Daarnaast speelt de huidige krappe arbeidsmarkt een rol. Zowel de vergrijzing als het later instromen van jongeren in de arbeidsmarkt beïnvloeden het arbeidspotentieel en dragen bij aan de dalende arbeidsproductiviteit. We bevinden ons in een neerwaartse spiraal: een daling van de arbeidsproductiviteit is iets wat we nu juist niet kunnen gebruiken in onze huidige arbeidsmarkt. Dit betekent namelijk dat we voor verdere groei nog afhankelijker worden van de inzet van beschikbare arbeidskrachten.
Wat kunnen we doen?
De dalende arbeidsproductiviteit is een zorgwekkende trend die ons dwingt kritisch te kijken naar de manier waarop we werken en onze economie organiseren. Het is een probleem dat niet in één keer kan worden opgelost, maar gestructureerde werving kan wellicht een oplossing bieden. Hoe meer beschikbare mensen daadwerkelijk worden ingezet in het arbeidsproces, hoe lager de werkloosheid en hoe hoger de arbeidsproductiviteit.
Heb jij hulp nodig bij de werving van nieuw en passend talent? Neem dan gerust contact met ons op.
